BINNENLAND: standbeelden
- De Stad Halle zette in samenwerking met het Agentschap Integratie en Inburgering een traject op om een nieuwe invulling te geven aan de koloniale standbeelden in het Albertpark.
- Mechelen zet samenleven in diversiteit hoog op de agenda en streeft ernaar een inclusieve stad te zijn waar elke Mechelaar zich kan thuis voelen. Daarom startten ze in 2021 een traject op rond dekolonisatie in Mechelen.
- De stad Oostende maakte een inventaris op van de koloniale verwijzingen op het grondgebied, onder leiding van professor Luc François. De stad werkte een actiebeleid uit tegen racisme en discriminatie. Eén van de acties is omgaan met koloniale verwijzingen in het openbaar domein. Ze werken hiervoor samen met o.a. Avansa.
- Stad Leuven wil dat iedereen meetelt en zich thuis voelt in Leuven. “We hechten veel belang aan gelijkwaardige relaties en mondiale rechtvaardigheid.”. Via een online participatief traject verzamelden ze ideeën voor dekolonisatie van de publieke ruimte in Leuven. Vijf projecten zullen uitgevoerd worden.
- Stad Gent verwijderde het borstbeeld van Leopold II uit het Zuidpark en bracht deze onder in het depot van het stadsmuseum. Deze actie is gekoppeld aan een breder engagement vanuit de stad om ruim rond dekolonisatie te werken.
- In Ekeren werd het standbeeld van Leopold II van zijn sokkel gehaald nadat het werd beklad, overgoten en in brand gestoken. Het beeld werd overgebracht naar het depot van het Middelheim museum. Er is momenteel nog geen concreet plan voor het standbeeld.
- De happening PeoPL4 van kunstenares Laura Nsengiyumva voerde het smelten van een ijssculptuur als actie op, met een replica van het standbeeld van Leopold II op het Troonplein in Brussel.
- Stad Leuven wil verenigingen en het middenveld die werk maken van dekolonisering, versterken en faciliteren. Eind 2019 organiseerden ze onder andere een inspiratiemoment rond dekolonisering binnen verschillende domeinen (onderwijs, mondiale samenwerkingen, organisatie, publieke ruimte en wetenschap).
Met betrekking tot de publieke ruimte hebben ze een online participatief dekolonisatietraject opgestart. Via die weg verzamelen ze ideeën om het straatbeeld in Leuven meer divers te maken. - De KU Leuven haalde in juni 2020 een buste van Leopold II weg uit de Universiteitsbibliotheek en borg het op in het depot. Samen met de Commissie Academisch Erfgoed, historici en andere relevante experten zal de KU Leuven zich buigen over de volgende stap in de positionering en contextualisering van de koloniale verwijzingen in de openbare ruimte.
- In Geraardsbergen werd het koloniaal monument ‘Den Olifant’ met rode verf beklad. Het monument is een eerbetoon aan de overleden Congopioniers en in dat kader al langer voer voor discussie. Het stadsbestuur heeft een werkgroep opgericht om meer duiding bij het monument te geven.
- In Stal (Beringen) komt duiding bij het borstbeeld van Hubert Droogmans. Beringen deed een rondvraag bij de inwoners om alle verwijzingen naar kolonisatie op te lijsten. Tijdens Erfgoeddag 2022 werden verschillende activiteiten georganiseerd gelinkt aan Congo en Limburg tijdens de koloniale periode.
- In Deinze plaatste de stad een bord met duiding bij de gedenkzuil van Jules van Dorpe.
- De Universiteit van Antwerpen huldigde de Aula Patrice Lumumba in, als eerbetoon aan de eerste premier van het onafhankelijk Congo. De universiteit wil aandacht schenken aan het debat over dekolonisering.
BINNENLAND: straatnamen
- Het Brussels Gewest doopte in mei 2022 de Leopold II-tunnel definitief om tot Annie Cordytunnel. Ze hielden een raadpleging bij de Brusselaar om een nieuwe naam te vinden. Zij konden kiezen uit een lijst van elf vrouwen. De bedoeling was om de vrouwelijke aanwezigheid in de openbare ruimte zichtbaarder te maken. De keuze viel uiteindelijk op de Brusselse zangeres en actrice Annie Cordy.
- In Antwerpen werd het Delwaidedok het Bevrijdingsdok. Recent wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat Antwerps oud-burgemeester Leo Delwaide tijdens de Tweede Wereldoorlog een actieve rol speelde in de Jodenrazzia’s.
- De VRT-campagne 'Meer vrouw op straat' zorgde ervoor dat meerdere Vlaamse steden en gemeenten vandaag vrouwennamen kiezen voor nieuwe wegen en pleinen. Zo werd het plein voor het museum Kazerne Dossin vernoemd naar de Joodse kunstenares Irene Spicker.
- De stad Kortrijk besloot om de Cyril Verschaevestraat en Koning Leopold II-laan af te schaffen en werkte samen met de straatnamencommissie en de cultuurraden op zoek naar nieuwe namen.
- In Breendonk besloot men begin 2020 om de Cyril Verschaevestraat een nieuwe naam te geven. De inwoners konden uit 3 alternatieve straatnamen een keuze maken.
- In maart 2012 werd in Leuven het Fochplein omgedoopt tot Pieter De Somerplein, naar de eerste rector van de KULeuven. De naamsverandering kwam er naar aanleiding van de herinrichting van het plein.
BUITENLAND
- In Bristol werkten de History Commission en het museum op vraag van de burgemeester een tijdelijke tentoonstelling uit over het neergehaalde standbeeld van Colston, een handelaar in tot slaaf gemaakten. De commissie organiseerde ook een volksbevraging, om verschillende meningen te verzamelen en om tot meer dialoog te komen. Dit resulteerde in een reeks aanbevelingen voor de gemeenteraad.
- Voor de façade van het Westfries Museum in Nederland museum prijkt een beeld van Jan Pieterszoon Coen, geprezen voor zijn rol in de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en verweten een rol te hebben gespeeld in de slavenhandel en verantwoordelijk te zijn geweest voor de slachting van tot 15.000 inwoners van de Banda-eilanden. Het museum besloot in 2011 om een rechtszaak tegen de figuur van Coen in te spannen met bezoekers als juryleden. Er werd een tentoonstelling over de figuur Coen en de VOC uitgebouwd.
- Bewoners van Amsterdam Zuidoost namen in 1999 het initiatief en vroegen aan het Stadsdeel Zuidoost om een waardig monument te realiseren ter herdenking van de Surinaamse vrijheidsstrijder en verzetsheld Anton de Kom.
- Een imposante stenen olifant in Bremen die lang teken stond voor de Duitse koloniale ambities werd in 1990 getransformeerd tot het antikoloniaal monument.
- Het voormalige Van Heutsz monument in Amsterdam werd in 2007 het monument voor Indië-Nederland. In plaats van een ereteken voor Van Heutsz werd het een gedenkteken dat herinnert aan de relatie tussen Nederland en Indië gedurende de koloniale periode.
- In januari 2018 leverde een onderzoekscommissie op vraag van de New Yorkse burgemeester een adviesrapport op over de rol van problematische monumenten en standbeelden in de publieke ruimte in de stad. Lees in dit verband ook het artikel 'Van hun sokkel getrokken' in faro | tijdschrift over cultureel erfgoed.
Inspirerende projecten
- Bacongo Limburg is een project/tentoonstelling over de koloniale periode. Het is grotendeels gebaseerd op persoonlijke verhalen van Limburgers die in Congo woonden en werkten, en Congolezen die in Limburg terecht gekomen zijn.
- De vzw Hand in Hand tegen racisme lanceerde in oktober 2022 een sociale mediacampagne Dekoloniseer 2.0. Ze kozen hierbij 4 werven: erfgoed, arbeid, internationale solidariteit en klimaattransitie.
- In Brussel zijn er diverse wandelingen langs koloniaal erfgoed.
- In deze storymap zie je welke plekken in Antwerpen een rechtstreekse link hebben met het koloniale verleden. Of hoe je een inventaris van koloniale verwijzingen digitaal toegankelijk maakt voor inwoners en bezoekers van je gemeente.
- Elf steden in Vlaanderen sloten zich sinds 2015 aan bij de Europese Coalitie van Steden tegen Racisme (ECCAR). De ECCAR-plannen zijn vaak geïntegreerde plannen die zowel racisme als discriminatie op basis van aspecten zoals leeftijd, geaardheid of beperking aanpakken. VVSG bundelde verschillende inspirerende praktijken uit o.a. Antwerpen, Brugge, Gent, Genk, Hoeilaart en Leuven.
- 'Leuven, maak het mee!' is een online participatieplatform van stad Leuven. Het heeft als doel om zo veel mogelijk mensen te laten nadenken over de toekomst van Leuven. Inwoners kunnen ideeën delen en iedereen die wil, kan het debat online volgen. Dit is een gebruiksklaar platform voor lokale besturen aangeboden door CitizenLab.
- Hoe kan je meer te weten komen over het erfgoed in je gemeente? Bekijk de erfgoedveldtekening (on)roerend erfgoed en kom te weten wie je allemaal kan inschakelen in je traject.
- Het project Contested Histories biedt inspiratie en bronnen voor lokale beleidsmakers, educatief medewerkers, journalisten en geïnteresseerden om met beladen (koloniale) standbeelden, monumenten, gebouwen en straatnamen om te gaan. Je vindt er beleidsaanbevelingen, educatief materiaal en artikels.
- De koepelorganisatie Sankaa vzw zet in op vaardigheden, kritische reflectie en uitwisseling voor socioculturele verenigingen. Zij wonnen in mei 2023 de Ultima voor sociaal cultureel volwassenwerk.
- Platform Kunst in Opdracht: je kan hier terecht voor advies en specifieke informatie over de realisatie van artistieke ingrepen in de publieke ruimte.
- Black history month Belgium startte in 2018 met 7 deelnemende partners. In 2022 namen meer dan 50 organisaties deel.
- Welke erfgoedorganisatie kan je inschakelen in je traject? Check onze pagina Erfgoed in kaart!
- Nog méér inspiratie nodig om je organisatie en werking te dekoloniseren? Lees Dekoloniseren.Nu! met een lexicon, een uitgebreide lees-luister-kijklijst en inspirerende handvaten.
Wist je dat...
... de organisatie Hand in Hand een oplijsting maakte van dekoloniseringheld(inn)en die kunnen inspireren voor nieuwe straten in jouw stad of gemeente?