In 2020 bleek uit het onderzoek van de European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) dat in België 70% van de Romakinderen in de leeftijdscategorie van 4 tot 6 jaar naar de kleuterschool gaan. En 95% van de kinderen en jongeren tussen 6 en 15 jaar zit op school. In vergelijking met de andere vijf West-Europese landen waar het onderzoek liep, is dit een goed resultaat. Maar de realiteit toont ons dat schoolloopbanen van Roma soms erg hobbelige parcours zijn.
De oorzaken van de soms problematische onderwijsloopbaan zijn divers en complex en zijn voornamelijk van economische en socio-culturele aard. Het gaat om een kluwen van factoren zoals geen onderwijstraditie, armoedeproblematiek, slechte huisvesting, gebrek aan verblijfstatus, enzovoort.
Deelname aan onderwijs is nochtans dé sleutel tot integratie van de groep Roma die nu in de marge van de samenleving leeft. Het is niet enkel een manier om kennis te verwerven of om een beroep te leren. Het is de belangrijkste aansluiting bij de omringende samenleving. De school is een belangrijk socialiseringsinstituut waar kinderen zich waarden en vaardigheden kunnen eigen maken.
Maar de kloof tussen het onderwijssysteem en de leefwereld van Roma is groot. De overgang van lager naar secundair onderwijs is een moeilijke stap, zeker voor meisjes (zie Gender). Bovendien maken nog te veel Romajongeren hun middelbare onderwijs niet af. Spijbelen en vroegtijdig afhaken vormen dus een uitdaging en vragen een aangepaste methodiek. Investeren in onderwijs voor Romaleerlingen is dus hoogstnoodzakelijk.
Bemiddelaars spelen hier een belangrijke rol. De complexiteit en de ontoegankelijkheid van bepaalde Romagezinnen zijn soms barrières voor scholen. Bemiddelaars vergroten de toegang tot het gezin, waardoor de verschillende onderwijsactoren hun werk kunnen uitvoeren. Zij kunnen de scholen helpen in het toeleiden van de leerlingen, in het ontwikkelen van een aangepast schoolbeleid. En aan de kant van de Roma kunnen zij net dat verschil maken door via extra aandacht en motivatie de ouders en kinderen het nut van onderwijs te doen inzien, en de drempels helpen weg te nemen.
Ook een sterke samenwerking tussen onderwijs, welzijn, politie en justitie is cruciaal om via een integrale aanpak problemen binnen onderwijs op te lossen.
Vermits de lage scholingsgraad sterk bijdraagt tot de vicieuze cirkel van werkloosheid, armoede, marginalisatie en discriminatie, is het noodzakelijk prioritair in te zetten op een verbetering van de onderwijssituatie van Roma.
Interessante praktijken
- De situatie van Romaleerlingen in het onderwijs evolueert. De resultaatsgerichte methodieken om met deze leerlingen aan de slag te gaan, zijn onveranderd. De publicatie ‘Romakinderen op weg naar school’ van de Koning Boudewijnstichting uit 2011 is nog steeds relevant.
- Kort item op ATV over Romabemiddelaars in Antwerpen.
- Reportage over Romabemiddelaars in Antwerpen en Nieuwegein.
- Gentse brugfiguren (die vaak met Roma werken).
- Info over de Brusselse Romawerking inzake onderwijs vind je op de website van Foyer. Ciré publiceerde er een Franstalig artikel over.
- Diverse praktijken zijn te vinden op de website van het Nederlandse Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Je kan onder meer doorklikken naar de pagina ‘Roma en schoolverzuim’.
Meer weten over dit onderwerp
- Onderwijsdata over België vind je in een FRA-rapport uit 2020. Ze maakten een video met een korte schematische samenvatting van de onderzoeksresultaten.
- Rapport uit 2013 over de onderwijssituatie van Roma in enkele Europese steden waaronder Antwerpen, Stockholm, Nantes ...
- Verslag van het nationaal Roma Platform Onderwijs 2016.
- Scriptie uit 2012 over Roma op school.
- Nederlandse studie over schoolverzuim bij Romameisjes (2012).
Deze webpagina's zijn een initiatief van: