"Een omwenteling in samenleven in diversiteit”

In oktober 2022 ging Plan Samenleven officieel van start voor 103 lokale besturen^* in Vlaanderen. Samen met Kathleen Boel, projectleider Plan Samenleven van het Agentschap Integratie en Inburgering, evalueren we de impact van die omwenteling. “Het is een mijlpaal in hoe ons agentschap en lokale besturen werken rond samenleven in diversiteit. De afbakeningen zorgen nu voor een duidelijkere kapstok.”

In het voorjaar van 2022 lanceerde minister Somers een oproep voor Plan Samenleven. Hiermee ondersteunt hij lokale besturen om samenleven in diversiteit te bevorderen. Het bevat zeven doelstellingen met 24 acties, die lokale besturen zelf inhoudelijk invullen. Kathleen: “Grotere steden en gemeenten wisten al snel of ze in aanmerking kwamen voor een subsidie. Ze moeten minimum 7.500 inwoners hebben met een herkomst buiten Europa (niet-EU-15-landen). Kleinere gemeenten konden ook een aanvraag indienen door samen te werken.”

Oefenkansen Nederlands

“Van de 24 acties is die van oefenkansen Nederlands met stip de populairste”, weet Kathleen. “Dat is meteen ook de actie waarvoor ze het Agentschap het meest vragen. Ook voor de andere acties binnen ons expertisegebied worden we vaak in een lokaal bestuur ingezet. Ik denk bijvoorbeeld aan kinderen en jongeren in contact brengen met sport en cultuur, een lokaal actieplan polarisatie ontwikkelen en omstaanderstrainingen aanbieden aan burgers en professionals.”

Nieuwe rollen, inhoudelijke verdieping

Kathleen werd in juni 2022 projectleider. “Achter de schermen ondergingen we een grondige gedaanteverwisseling in 2022. Onze consulenten integratie kregen een nieuwe rol.

Er zijn enerzijds de vaste ondersteuners die enkele uren per week meedraaien in een lokaal bestuur. Op die manier hebben we meer voeling met wat er op het terrein gebeurt.

Daarnaast is er de rol van thematische ondersteuner: een consulent met een specifieke expertise die werkt voor verschillende lokale besturen. Die collega ondersteunt bijvoorbeeld een taalbeleid in meerdere gemeenten.

Ten slotte hebben we ons inhoudelijk stevig vastgebeten in de thema’s taal, verbinding en participatie. Onze ontwikkelteams bouwen basispakketten om in de besturen mee aan de slag te gaan. Denk bijvoorbeeld aan hoe je een omgevingsanalyse opstart als een bestuur wil inzetten op toeleiding naar cultuur.”

Meetbare doelstellingen

Samen met de lokale besturen zetten we in 2023 de plannen om in de praktijk. Kathleen: “De resultaten zijn eigenlijk nu al zichtbaar: er zijn 48 dossiers ingediend in ons werkingsgebied, goed voor meer dan 100 gemeentes. Dat toonde in 2022 zowel de nood aan als de bereidheid om te werken aan samenleven in diversiteit. Veel gemeenten hebben de afgelopen maanden al concrete acties ondernomen: zo startte er een lerend netwerk rond oefenkansen Nederlands in de regio Halle-Vilvoorde.”

“De acties gaan steeds gepaard met meetbare doelstellingen die we vooraf bepalen”, verduidelijkt Kathleen. "Neem bijvoorbeeld de intergemeentelijke samenwerking in Tienen en Landen. Ze mikken op 600 oefenkansen Nederlands voor volwassenen en zullen 220 kwetsbare gezinnen ondersteunen aan de hand van brugfiguren. Dat zal je allemaal zien in de cijfers van 2023.”

Kapstok met flexibiliteit

Volgens Kathleen is Plan Samenleven een goede zaak. “Er was altijd al veel goede wil om rond diversiteit te werken. Nu zorgt de afbakening van doelstellingen en acties voor een duidelijke kapstok. Tegelijkertijd biedt het de nodige ruimte en flexibiliteit om de middelen in te zetten binnen de specifieke context van elk bestuur.

Dankzij de lerende netwerken van de mentorsteden is er ook heel wat uitwisseling mogelijk tussen lokale besturen. Onze collega Caroline ondersteunt zo’n netwerk over brugfiguren in het onderwijs.”

Uitkijken naar cocreatie

Kathleen geeft nog een kleine vooruitblik op 2023: “Mijn persoonlijke drijfveer is dat iedereen zich thuis voelt in de eigen gemeente. Om dat te bereiken kijk ik ernaar uit om als agentschap innoverende initiatieven te ontwikkelen in cocreatie met al die enthousiaste lokale besturen.”

* Naast 103 lokale besturen nemen ook de Vlaamse Gemeenschapscommissie (Brussel) en vzw ‘de Rand’ deel aan Plan Samenleven.