Hoe bevorder je een gevoel van samenhorigheid onder inwoners?

Een gedeelde, sociale identiteit zorgt bijna automatisch voor meer tolerantie en empathie, waardoor stereotypen en vooroordelen minder ruimte krijgen. Als medewerker van een lokaal bestuur kan je met dit inzicht je voordeel doen.

Wat is een sociale identiteit?

Een sociale identiteit is het deel van iemands zelfbeeld dat wordt gevormd door de groep(en) waar die persoon deel van uitmaakt.

Hoe werkt een sociale identiteit?

Mensen hebben van nature de behoefte om deel uit te maken van een groep. Om erbij te horen, erkent een persoon de sociale normen van de groep en gaat er zich naar gedragen. Die norm kan zowel goed als slecht zijn.

Als lokaal bestuur kan je samen met je inwoners werken aan een sterke sociale identiteit met gedeelde, positieve normen. Wat binden buren in een straat of leden van een vereniging? Wat vinden ze belangrijk? Door samen op zoek te gaan naar een gedeelde normen en ze uit te spreken, kunnen ze gaan leven onder inwoners. Voorbeelden van normen zijn: ‘Wij discrimineren niet’ of ‘Wij houden onze straat netjes’.

Enkele succesfactoren

• Enkel mensen die zelf tot de groep behoren, stellen de norm op en communiceren erover. Dit schept vertrouwen en zorgt voor een grotere geloofwaardigheid. Je kan hiervoor een beroep doen op een gezagsfiguur, zoals een imam, burgemeester of voetbalcoach. Bijvoorbeeld: ‘onze wijk staat open voor nieuwkomers’.  
• Communiceer de norm zonder stereotypen te benoemen. Doe je dit wel, dan blijven deze alsnog hangen. Als je bijvoorbeeld ouders wil aanspreken, richt je dan niet enkel tot moeders. Zeg ‘beste ouders en verzorgers’ om niet het stereotype te bevestigen dat zorgen voor de kinderen enkel een vrouwentaak is.
• De norm staat niet te ver af van de normen die al gelden in de groep. Als inwoners nieuwkomers als een bedreiging zien, kan het helpen om het te hebben over alle nieuwe mensen, in plaats van enkel nieuwkomers. 
• Mensen mogen de norm niet als bedreigend ervaren. Wanneer mensen het gevoel hebben dat hun groep bedreigd wordt, is de norm niet meer van belang.

Methodes om een sociale identiteit te ontwikkelen

• Community based werken (CBW) is een werkwijze die ervan uitgaat dat de sociale omgeving mee het gedrag van mensen bepaalt. Deze gemeenschappen hebben eigen normen, waarden en regels, waarover onderhandeld en nagedacht kan worden. Uit onderzoek blijkt dat door groepsgesprekken te organiseren, inwoners samen kritisch naar de bestaande normen kijken. Daarna kunnen ze onderhandelen over nieuwe normen binnen de groep. Het is belangrijk om voor deze gesprekken al in contact te komen met sleutelfiguren uit de gemeenschap, zodat je hen al mee hebt. 
  > Een goede methode is het socratisch gesprek.
   
• Asset Based Community Development (ABCD) is een methode die je kan inzetten om een buurt leefbaarder te maken. Door te focussen op middelen (assets) die mensen in een buurt gemeenschappelijk hebben, kunnen hun leefomstandigheden drastisch verbeteren.
  > Gebruik het werkboek 'Wijkontwikkeling op eigen kracht'.